قانون مالیات‌های مستقیم
زمان تقریبی مطالعه: چهارده دقیقه و بیست ثانیه
در این مطلب قصد داریم وظایف مودیان در خصوص: قانون مالیات‌های مستقیم باب چهارم در مقررات مختلفه فصل پنجم، مورد بررسی قرار بدیم.
ماده ۱۱۷- مودیان مالیاتی می‌توانند اظهارنامه‌های موضوع این قانون را که حسب مورد مکلف به تسلیم آن هستند به تفکیک با اخذ رسید به دفتر‌ممیزی مالیاتی حوزه محل سکونت تسلیم نمایند. در این‌صورت ممیز مالیاتی مذکور باید مراتب را در پرونده مودی منعکس نموده و اظهارنامه تسلیمی را ظرف سه روز برای اقدام به حوزه مالیاتی ذی‌ربط ارسال دارد. تسلیم اظهارنامه به ممیز مالیاتی حوزه محل سکونت از لحاظ آثار مترتب در حکم تسلیم آن به دفتر ممیز مالیاتی مربوط خواهد بود. حکم این ماده شامل مواردی نیز که مودی اظهارنامه خود را اشتباهاً به دفتر ممیزی حوزه دیگری در شهرستان مربوط تسلیم نماید خواهد بود.
ماده اینطور توضیح داده که مودیان میتونن اظهار نامه‌هاشون رو به حوزه مالیاتی ارائه بدن، اما در حال حاضر بصورت عملی چنین چیزی اتفاق نمی‌افته، چون اظهارنامه‌ها الکترونیکی شدن و حوزه دیگه اظهارنامه‌ای رو جز در این حالت نمی‌پذیره.
تبصره ۱– هر گاه آخرین روز مهارت یا موعد مقرر برای تسلیم اظهارنامه یا سایر اوراقی که مؤدی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به تسلیم آن می‌باشد مصادف با تعطیل یا تعطیلات رسمی یا عمومی گردد اولین روز بعد از‌تعطیل یا تعطیلات مزبور بر حسب مورد جزء مهلت یا موعد مقرر جهت تسلیم اظهارنامه یا اوراق مذکور محسوب خواهد شد.
منظورش اینه که اگه ۳۱ تیرماه با روز جمعه یا روزهای تعطیل رسمی مصادف بشه، شنبه رو آخرین روز ارائه اظهارنامه درنظر می‌گیرند، اما اگه تعطیل رسمی نباشه مودی ملزم به ارسال اظهارنامه است. روزهای پنج شنبه هم به نوعی استثناست، چون در تهران اداره امور مالیاتی بازه و ولی در بیشتر شهرستان‌ها بسته‌است. پس به طور کلی به هر دلیلی پنج‌شنبه تعطیل بود، شنبه رو آخرین روز ارائه اظهارنامه در نظر می‌گیرم.
ما در این مطلب فقط با ماده و تبصره‌هایی کار داریم که حول محور صحبتمون هستن.
ماده ۱۷۸_در مواردی که اظهارنامه مالیاتی یا سایر اوراقی که مودی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به تسلیم آن می‌باشد به وسیله اداره پست واصل می‌گردد تاریخ تسلیم به اداره پست در صورت احراز تاریخ تسلیم به مراجع مربوط تلقی خواهد شد.
قبلا خیلی این اتفاق می‌افتاد که روز آخر ارائه اظهارنامه مودی بود ولی مدارکش کامل نبود یا به هر دلیلی گیر اداری داشت، و هر طور که شاید باید اون روز تایید می‌شد. تنها راهی که می‌تونست ازش استفاده کنه، پست کردن اظهارنامه بود. البته به پیشنهاد من بهتره که اصلا از این ماده استفاده نکنین، چون پرونده‌های سردرگم زیادی هستن که از طریق پست اقدام کردن و به مشکلات زیادی خوردن. به طور مثال دوتا پرونده میلیاردی خیلی معروف توی اصفهان هست که سال ۱۳۹۲، مودی در روز آخر، اظهارنامه اش رو تحویل اداره پست داده، اما اداره پست روز بعد اون رو ارسال کرده. ممیز هم زمان بررسی فکر کرده که مودی یک روز تاخیر داشته، و اون رو خارج از موعد تشخیص میده و علی الرأس اعلامش میکنه. مودی هم به اداره امور مالياتي مراجعه میکنه و مدعی میشه طبق اسناد و مدارک خودش، اونها رو ۳۱ تیرماه تحویل اداره پست داده. شاید باورتون نشه ولی تا به الان هنوز مشکل اون پرونده حل نشده! چندین بار از سوی سازمان استعلام گرفته شده و هنوز هم نتونسته از دیوان رای بگیره. به همین دلیل من همیشه تاکید می‌کنم که از طریق اداره پست اقدام نکنین. قبل از اینکه موعدتون سر برسه، به سامانه مراجعه کنین، پروندتون رو مورد بررسی قرار بدین، مشکلات احتمالی رو برطرف کنید و با خیال راحت بصورت الکترونیکی ارسالش کنید. البته در این زمینه هم احراز اظهارنامه یه مقدار گیر اداری داره، ولی نسبت به پست گزینه عاقلانه‌تری است.
ماده ۱۷۹- در صورتی که مودی محل‌های متعدد برای سکونت خود داشته باشد مکلف است یکی از آنها را به عنوان محل سکونت اصلی معرفی نماید وگرنه اداره امور مالیاتی می‌تواند هر یک از محل‌های سکونت مودی را محل سکونت اصلی تلقی نماید.
این موضوع هم که کاملا مشخصه و الان خیلی کاربرد نداره چون توی مبحث پایانه فروشگاهی، کلا بحث دیگه‌ای وجود داره.
ماده ۱۸۰- هر شخص حقیقی ایرانی که با ارائه گواهی نمایندگی‌های مالی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج ثابت کند که از درآمد یکسال مالیاتی خود در یکی از کشورهای خارج بعنوان مقیم مالیات پرداخته است از لحاظ مالیاتی در آن سال مقیم خارج از کشور شناخته خواهد‌شد مگر در یکی از موارد زیر:
۱ – در سال مالیاتی مزبور در ایران دارای شغلی بوده باشد.
۲ – در سال مالیاتی مزبور لااقل شش ماه متوالیاً یا متناوباً در ایران سکونت داشته باشد.
۳ – توقف در خارج از کشور به منظور انجام مأموریت یا معالجه یا امثال آن بوده باشد.
تبصره – اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی مقیم ایران در صورتی‌که درآمدی از خارج کشور تحصیل نموده و مالیات آنرا به دولت محل تحصیل درآمد پرداخته باشند و درآمد مذکور را در اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان خود حسب مورد طبق مقررات این قانون اعلام نمایند مالیات پرداختی آنها در خارج از کشور و یا آن مقدار مالیاتی که به درآمد تحصیل شده در خارج کشور با تناسب به کل درآمد مشمول مالیات آنان تعلق می گیرد هر کدام کمتر باشد از مالیات بر درآمد آنها قابل کسر خواهد بود.
و اما ماده ۱۸۱ که به پلیس مالیاتی مالیات معروف هستش.
ماده ۱۸۱- به منظور کنترل دفاتر، اسناد و مدارک مودیان اعم از دستی و ماشینی (مکانیزه) با هدف نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مالیاتی، واحدی تحت عنوان واحد بازرسی مالیاتی در سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد می‌شود. واحد مذکور حسب ارجاع رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور یا اشخاص مجاز از طرف وی نسبت به اعزام هیئت‌های بازرسی حسب مورد با مجوز مرجع صالح قضائی با عضویت نماینده دادستان یا دادگستری تشکیل می‌شود، به اقامتگاه قانونی محل فعالیت مودی و محل نگهداری دفاتر اسناد و مدارک و تجهیزات اعم از دستی و ماشینی (مکانیزه) اقدام می‌کند و کلیه دفاتر، اسناد و مدارک اطلاعات و سوابق مالی نزد مودیان را مورد بازرسی قرار می‌دهد و یا در صورت لزوم با ارائه رسید آنها را به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط انتقال می‌دهد.
اداره امور مالیاتی ذی‌ربط مکلف است دفاتر. اسناد و مدارک منتقل شده را حداکثر ظرف مدت دو هفته به مودی عودت نماید.
تبصره ۱ بازرسی دفاتر، اسناد و مدارک و سوابق مالی موضوع این ماده شامل کلیه دفاتر، اسناد و مدارک و سوابق مالی مربوط به مالیات‌های موضوع این قانون و مالیات بر ارزش افزوده است.
بقیه ماده‌اش فعلا به درد ما نمیخوره. یه آیین‌نامه مفصل هم داره که فعلا در چهارچوب مبحث ما نیست. ولی اگه شخصی رو داشتین که پرونده اش در این حوزه بود، حتما به طور کامل این ماده و حالت های مختلفش رو مطالعه کنین.
*فصل ششم وظایف اشخاص ثالث- شامل مواد قانونی ۱۸۲ الی ۱۸۸(مالیات‌های مستقیم، باب چهارم در مقررات مختلفه)
در این فصل قرار با وظایف قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی در مورد امور مالیاتی بیشتر آشنا بشیم و چندین ماده مهم رو در این زمینه مورد بررسی قرار بدیم.
ماده۱۸۲- کسانی که مطابق مقررات این قانون مکلف به پرداخت مالیات دیگران می‌باشند و همچنین هر کس که پرداخت مالیات دیگری را تعهد یا ضمانت کرده باشد و کسانی که بر اثر خودداری از انجام تکالیف مقرر در این قانون مشمول جریمه‌ای شناخته شده‌اند در حکم مودی محسوب و از نظر وصول بدهی طبق مقررات قانونی اجرای وصول مالیات‌ها با آنان رفتار خواهد شد.
این دقیق شبیه مالیات بر حقوق هستش، کارفرما مکلفه که مالیات بر حقوق پرسنلش رو کسر و به دارایی پرداخت کنه(مطابق ماده ۸۶)، و یا اینکه به طور مثال: باشگاه های ورزشی، مالیات بر حقوق بازیکنان رو تضمین میکنن. یا مثلا در گذشته اینطور مرسوم بود که شخص می‌تونست مالیات مغازه اشخاص دیگه رو هم به عهده می‌گرفت(که الان خیلی کمرنگ شده این قضیه). این قانون در واقع داره به این مسئله اشاره میکنه که تمامی اینها در حکم مودی مشخص میشن و از نظر وصول بدهی، بر طبق مقررات قانون اجرای وصول مالیات ها با اونها برخورد میشه.
از ماده ۱۸۳ رد میشیم، چون مرتبط با مبحثمون نیست.
ماده ۱۸۴- ادارات ثبت مکلفند در آخر هر ماه فهرست کامل شرکتها و موسساتی را که در طول ماه به ثبت می‌رسند و تغییرات حاصله در مورد شرکتها و موسسات موجود و نیز نام اشخاص حقیقی یا حقوقی را که دفتر قانونی به ثبت رسانده‌اند با ذکر تعداد دفاتر ثبت شده و شماره‌های آن به اداره امور مالیاتی محل اقامت موسسه ارسال دارند.
این دستور به این جهت هستش که سازمان امور مالی از جزئیات تاسیس و یا تغییرات احتمالی در شرکتها و مؤسسات اطلاع داشته باشه. البته الان چون ثبت سیستمی هستن، کاملا از همه چیز مطلع هستند.
ماده ۱۸۵- در کلیه مواردی که معاملات مربوط به فصل چهارم از باب دوم و همچنین فصول اول و ششم باب سوم این قانون به موجب سند رسمی صورت می‌گیرد صاحبان دفاتر اسناد رسمی مکلفند فهرست خلاصه معاملات هر ماه را تا پایان ماه بعد در مقابل اخذ رسید به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط در محل تسلیم نمایند.
این ماده هم باز داره از یه تکلیف قانونی صحبت میکنه و منظورش کاملا واضحه.
*مفاصا حساب مالیاتی:
منظور از کلمه مفاصا چیه؟ مفاصا به حساب مالیاتی مودیانی گفته میشه که بدهی قطعی مالیاتی ندارن که از دو نوع مهم “اختیاری” و “اجباری” تشکیل میشه.
در ماده ۲۳۵ مودیان به اختیار خودشون مفاصا میگیرن و اعلام میکنن که تا به حال هیچگونه بدهی مالیاتی ندارن. اما دو تا ماده اجباري داریم (ماده ۱۸۶و ۱۸۷) که باید حتما مفاصا بگیری که کارت انجام بشه.
خب بهتره که اول درباره ماده ۲۳۵ صحبت کنیم و بعدش به این دوتا ماده بپردازیم.
ماده ۲۳۵_ ادارة امور مالیاتی مکلف است نسبت به مودیانی که بدهی مالیاتی قطعی خود را پرداخت نموده‌اند حداکثر ظرف پنج روز از تاریخ وصول تقاضای مودی مفاصا حساب مالیاتی تهیه و به مودی تسلیم کند.
نکته مهم این ماده اینه که سازمان مالیات موظفه بدهی مالیاتی شما رو قطعی کنه، اگه قطعی نکنه، باید به شما مفاصا بده. کلا میگه که اگه بدهی قطعی شده بود، باید برای پرداخت یا قسطی کردن اون اقدام کنی. توی این ماده ۵ روز رو برای اینکار مشخص کرده که اصلا چنین چیزی امکان پذیر نیست. می‌دونین چرا؟ چون اگه بخوان برای هر شخصی مفاصا صادر کنن، باید تمام پرونده اش مورد بررسی قرار بدن و جرایم رو محاسبه کنن و… برای همین هم چون تعداد پرونده‌های مورد بررسی خیلی زیاده، عملا امکان چنین کاری وجود نداره، چون اصلا وقت نمیشه.
در واقع این مفاصا یه قانون آبکی هستش و یه تصور غلط درباره اون وجود داره که مودیان فکر میکنن اگه بتونن مفاصا بگیرن، دیگه نیازی به پرداخت مالیات نیست! اصلا چنین چیزی پایه قانونی نداره چون سازمان میتونه به پرونده‌های ۵ سال گذشته هم ورود کنه و اگه متوجه درآمد کتمان شده ای بشه، اون رو از شما مطالبه کنه. تنها حسن مفاصا اینه که اعضای هئیت مدیره رو دلخوش کنه به اینکه شرکت هیچ مالیات قطعی نداره.
بحث مفاصا اجباري به مبحث بعد کشیده شد که درباره‌اش حتما صحبت خواهیم کرد.
.