جلسه ششم از سلسه مقالات آموزشی حسابداری
زمان تقریبی مطالعه: پنج دقیقه و پنج ثانیه در این جلسه با ماهیت بستانکار و بدهکار در حسابداری و نحوه کسب اطلاع از سود و زیان هر فعالیت بر روی سرمایه آشنا میشیم.
بدهکار و بستانکار
قبلا گفتیم که در جدول حسابهای سمت راست معادلهی (دارایی = بدهی + سرمایه) زیاد شدن در ستون سمت راست و در جداول مربوط به حسابهای سمت چپ معادله زیاد شدن در ستون سمت چپ جدول حسابه است.
از این پس
سمت راست – Right- بدهکار
سمت چپ – Left – بستانکار
است
این موضوع که سمت راست، سمت بدهکار است و سمت چپ، سمت بستانکار در جداول رویدادهای حسابداری است، باید با تکرار ملکه ذهن شود؛ در گذشته که حسابداری به طلب و قرضها خلاصه میشد این واژه ها معنی داشتند ولی در محاسبات امروز حسابداری این واژهها معنی لغوی خودشونو از دست دادند و به همان سمت چپ و راست گفته میشوند.
مورد اول از سمت راست: جدول اجزای سمت راست معادله (حساب اقلام دارایی: بانک، صندوق، زمین، ساختمان، ماشینآلات و تجهیزات، تاسیسات، وسایط نقلیه، اثاثه و منصوبات و …)
مورد دوم از سمت راست: جدول اجزای سمت چپ معادله (حساب اقلام سرمایه و بدهی)
مورد سوم از سمت راست: جدول مقایسه
همانطور که در جداول حسابهای بالا مشاهده میکنین، از اونجایی که جداول مربوط به سمت راست معدله، زیاد شدنشون سمت راست است، بدهکارمعنی زیاد شدن و بستانکارمعنی کم شدن دارد و درجداول حسابهای سمت چپ معادله، سمت چپ سمت زیاد شدن معادلهاست بدهکار معنی کم شدن و بستانکار زیاد شدن مقادیرو به ما نشون میده.
درآمد و هزینه
میدونیم که افزایش سرمایه، سود و کاهش اون زیان مارو به دنبال داره؛ بنابراین جدول حساب سرمایه میتونه سود زیان مارو در هررویداد مشخص کنه، اما ما به کمک این جدول نمیتونیم میزان سود و زیان یک فعالیت مشخص رو تعیین کنیم و متوجه بشیم آیا درنهایت اون فعالیت به نفع ما تموم شده یا خیر، بنابراین حسابدارها برای پاسخ به این سوال که یک فعالیت برای ما منفعت داشته یا خیر برای هر فعالیت جدول جداگانه یا به قولی قلک جدا در نظر میگیرند وپس از محاسبهی سود زیان اون فعالیت میزان به دست اومده رو به جدول اصلی سرمایه انتقال میدن.
برای درک موضوع یه مثال می زنم و به رسم جدول سرمایه اون می پردازم.
مثال
1. نگار 1500 تومن از پدرش پول میگیرد
2. نگار تصمیم میگیرد به پارک بره و در راه رفتن به پارک 1000 تومن پول پیدا میکنه.
3. پس از گردش در پارک احساس تشنگی میکند و یک بطری آب به مبلغ 300 تومن میگیره.
4. برای برگشت از پارک نگار احساس خستگی میکنه و به جای پیاده برگشتن با یک تاکسی به مبغ 800 تومن میگیره.
5. پس از برگشت مجددا مبلغ 300 تومن از پدرش پول میگیره.
سوال: رفتن به پارک به نفع یا ضرر نگار تموم شده؟
ابتدا جداول سند حسابداری را برای هر رویداد رسم کرده و پس از چک کردن هرمرحله وارد جداول حساب میکنیم:
(به این علت که ما برای درک این مطلب فقط نیاز به جدول حساب سرمایه داریم از رسم بقیه جدولها صرف نظر میکنیم.)
حساب سرمایه:
همونطور که در این جدول میبین سرمایه نگار در مرحله پایانی نسبت به رویداد اول افزایش یافته اما این جدول اطلاعی از اینکه رفتن به پارک به سود یا زیان نگار تموم شده یا نه، نمی ده.
بنابراین برای پاسخ به این سول جدول سرمایه رو برای فعالیت تفکیک میکنیم یا به عبارتی قلک جداگانهای برای اون در نظر میگیریم.
جدول افزایش سرمایه در اثر فعالیت:
جدول افزایش سرمایه در اثر فعالیت را از این پس حساب درآمد مینامیم که چون این جدول افزاینده جدول سرمایه است زیاد شدن اون مانند جدول اصلی سرمایه یعنی سمت چپ یا بستانکار است.
جدول کاهش سرمایه در اثر فعالیت:
جدول کاهش سرمایه در اثر فعالیت را حساب هزینه مینامیم که چون این جدول کاهنده جدول سرمایه است زیاد شدن آن عکس جدول اصلی سرمایه یعنی سمت راست یا بدهکار است.
در مرحله بعد جدول سود و زیان ناشی از فعالیت رو با شرح زیر رسم میکنیم:
ابتدا سند حسابداری انتقال از هزینه و نیز درآمد به حساب سود و زیانو رسم میکنیم و بعداز چک کردن هر مرحله اونهارو وارد جداول درآمد و هزینه و سودوزیان میکنیم.
حساب درآمد:
حساب هزینه:
حساب سود و زیان:
بنابراین با توجه به جدول سود و زیان متوجه میشیم که رفتن به پارک 100 تومن به ضرر نگار تمام شده.
و درمرحله پایانی حاصل سود و زیان فعالیت رو به جدول اصلی انتقال میدیم:
حساب سود و زیان:
حساب سرمایه:
جمع بندی
در این مقاله ضمن آشنایی با مفهوم بدهکار و بستانکار با نحوه تفکیک صحیح قلکهای سرمایه آشنا شدیم در مقاله بعدی به شرح یک مثال کاربردی میپردازیم تا مطلب به خوبی درک شود.